TEKSTİL, KONFEKSİYON, HAZIR GİYİM, DERİ VE DERİ MAMULLERİ SEKTÖRLERİNE TANINAN TAŞINMA DESTEĞİ

     

Yazar:MehmetEminAKYOL*

 

Yaklaşım / Ekim 2009 / Sayı: 202

   

I- GİRİŞ

 

5838 sayılı Kanun’un 10. maddesiyle ‘Münhasıran tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde faaliyette bulunanlardan üretim tesislerini Bakanlar Kurulu’nca belirlenen illere 31.12.2010 tarihine kadar nakleden ve asgari 50 kişilik istihdam sağlayan mükelleflerin, bu illerdeki işletmelerinden sağladıkları kazançlar için nakil tarihini izleyen hesap döneminden itibaren beş yıl süreyle kurumlar vergisi oranını % 75’i geçmemek üzere indirimli uygulatmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu madde hükmünden gelir vergisi mükellefleri de yararlanır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.’ hükmü KVK’ya geçici 4. madde olarak eklenmiş,  5094 sayılı Kanun’un geçici 2. maddesi ile de yukarıdaki ‘münhasıran’ ibaresinin, 31.12.2010 tarihine kadar ‘Bakanlar Kurulu’nca belirlenen illerde münhasıran’ olarak uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

 

Daha sonra Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında 2009/1519 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın(1) 12. maddesi ve Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin 2009/1 No.lu Tebliğ’in(2) 23. maddesinde taşınma desteğine ilişkin açıklamalar yapılmıştır.

 

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki 2009/1519 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda yatırımlara sağlanacak destek unsurları yönünden Türkiye dört bölgeye ayrılmış, Karar’ın 12. maddesinde; tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde taşınma desteğinin I. ve II. bölgelerdeki illerde faaliyette bulunan işletmelerin IV. bölgedeki illere 31.12.2010 tarihine kadar bütünüyle taşınması ve en az elli kişilik istihdam sağlanması halinde uygulanacağı açıklanmıştır.  

   

II- UYGULAMA KAPSAMINDAKİ TESİSLER

 

Taşınma desteğinden tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde I ve II. Bölgelerde faaliyette bulunan üretim tesisleri için yararlanılabilecektir. KVK’nın geçici 4. maddesinde ‘üretim tesisleri’ ibaresine yer verilirken,  2009/1519 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2009/1 sayılı Tebliğ’de ‘işletmeler’ ve ‘tesisler’ ibareleri kullanılmıştır. KVK’da sadece üretim tesisleri için yararlanma öngörüldüğünden üretim tesisleri dışında kalan işletmelerin taşınması halinde destek uygulanması söz konusu değildir.

 

Taşınma desteğinden faydalanabilmek için üretim tesislerinin I ve II. Bölgeden IV. bölgeye taşınması gerekmektedir. Bu kapsamda İstanbul, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli, İzmir, Bursa, Eskişehir, Bilecik, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova, Ankara, Balıkesir, Çanakkale (Bozcaada, Gökçeada hariç), Aydın, Denizli, Muğla, Antalya, Isparta, Burdur, Adana ve Mersin illerinde bulunan üretim tesislerinin, Kastamonu, Çankırı, Sinop, Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Ağrı, Kars, Ardahan, Iğdır, Van, Muş, Bitlis, Hakkari, Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt, Çanakkale İli Gökçeada, Bozcaada İlçelerine taşınması halinde taşınma desteğinden yararlanmak mümkün olacaktır.

 

Taşınma desteğinden kurumlar vergisi mükellefleri yanında gelir vergisi mükelleflerinin de yararlanması söz konusudur.  

   

III- YARARLANMA KOŞULLARI

 

Taşınma desteğinden yararlanabilmek için I ve II. bölgede bulunan tesislerin IV. bölgede bulunan illere 31.12.2010 tarihine kadar nakledilmesi ve asgari 50 kişilik istihdam sağlanması gerekmektedir. 2009/1519 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2009/1 sayılı Tebliğ’de tesislerin bütünüyle taşınması öngörülmüştür. Bu nedenle kısmi taşınma halinde öngörülen teşviklerden yararlanılması söz konusu olmayacaktır.

 

Taşınma desteğinden yararlanabilmek için tesis naklinin 31.12.2010 tarihine kadar tamamlanması yeterli olmakla birlikte, bu işlemin 31.12.2009 tarihine kadar tamamlanması halinde ilave bir destek daha öngörülmüştür. Bu halde 2009/1519 sayılı BKK’nın 12. maddesine göre taşınma giderlerinin devlet tarafından karşılanması söz konusu olabilecektir.

 

Aranan bir diğer koşulda asgari istihdam şartıdır. Taşınan tesislerde asgari 50 kişilik istihdam sağlanması gerekmektedir. Bu koşulla mevcut çalışanlara ilave olarak 50 kişilik yeni istihdamın mı öngörüldüğü ya da taşınan tesislerde eski çalışanlarla birlikte 50 kişilik istihdam sağlanması mı gerektiği hususu açık değildir. Gerek KVK’da gerekse 2009/1519 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2009/1 sayılı Tebliğ’de sadece en az elli kişilik istihdam sağlanmasından bahsedilmektedir. Bu nedenle taşınmadan sonra tesislerde en az elli kişi istihdam edilmesi halinde öngörülen desteklerden yararlanılabilmesi gerekir.  

   

IV- TAŞINMA DESTEĞİNİN KAP-SAMI

 

Tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde I ve II. bölgede bulunan illerde faaliyet gösteren üretim tesislerinin IV. bölgede bulunan illere 31.12.2010 tarihine kadar nakledilmesi ve asgari 50 kişilik istihdam sağlanması halinde aşağıdaki destek unsurlarından yararlanılabilecektir.

 

A- GELİR VEYA KURUMLAR VERGİSİ ORANLARINDA İNDİRİM

 

Taşınma desteği için aranan koşulları taşıyan işletmelerden sağlanan kazançlar için gelir veya kurumlar vergisi oranı nakil tarihini izleyen hesap döneminden itibaren beş yıl süreyle % 75 indirimli olarak uygulanacaktır. Bu indirim dikkate alındığında uygulanacak kurumlar vergisi oranı % 5 olmaktadır.

 

Taşınma desteğine ilişkin düzenlemelerde geçici vergi oranı yönünden herhangi bir belirleme yapılmamıştır. Geçici vergi oranı gelir vergisi mükelleflerinde 103. madde de yer alan tarifenin ilk gelir dilimi için belirlenen oran, kurumlar vergisi mükelleflerinde de cari dönemin kurumlar vergisi oranı olarak uygulanmaktadır. Taşınma desteği kapsamında indirimli orana göre vergilenecek kazançlara, normal geçici vergi oranlarının uygulanması, mükellefleri önce geçici vergi ödemek daha sonrada iade olarak almak gibi bir sorunla karşılaştırabilecektir. Bu nedenle geçici vergi oranının da indirimli olarak uygulanmasının sağlanması gerekmektedir.

 

İndirimli vergi oranı nakledilen üretim tesislerinden sağlanan kazançlara uygulanacaktır. Bu kazançların sadece üretim faaliyeti sonucu elde edilen kazançlar mı olacağı yoksa ticari kazanç veya kurum kazancı kapsamında olan bütün unsurları kapsayıp kapsamayacağı hususu da açık değildir.

 

Öte yandan 2009/1519 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 12. maddesinin üçüncü fıkrasına göre; indirimli oranlar stopaj suretiyle yapılan vergilendirmede uygulanmayacaktır. Stopaj yoluyla vergilendirme, kurumlarda kâr dağıtımı yanında gelir ve kurumlar mükelleflerinin stopaj yoluyla vergilendirilen gelirleri bulunması halinde söz konusu olacaktır. Bu çerçevede taşınma desteği kapsamında indirimli oranla vergilendirilen kazançların dağıtılması halinde kâr dağıtımına bağlı stopajın normal oranla yapılması gerekmektedir.

 

İndirimli oranların stopaj yoluyla yapılacak vergilendirmede uygulanmaması mükelleflerin stopaja tabi bir kazanç elde etmeleri halinde mahsup edilemeyen stopaj tutarının iadesi sonucunu doğurabilecektir. Bu durum indirimli vergi oranı uygulamasının sadece üretim faaliyetinden elde edilen kazançlarla sınırlı tutulacağını göstermektedir.

 

B- YATIRIM YERİ TAHSİSİ

 

Yatırım yeri tahsisi, sadece taşınma ile birlikte yapılacak ilave yatırımları da içeren teşvik belgesi kapsamı yatırımların mevcut olması halinde mümkün bulunmaktadır. 18.02.2009 tarih ve 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 23. maddesi hükmü çerçevesinde teşvik belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için Maliye Bakanlığı’nca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilecektir.  

 

Sadece taşınma işlemini gerçekleştiren işletmeler için yatırım yeri tahsisi söz konusu değildir.  

 

C- SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİNİN BÜTÇEDEN KARŞILANMASI

 

Çalışanların asgari ücrete tekabül eden sigorta primi işveren hissesinin tamamı taşınma tarihinden itibaren beş yıl süre ile 2009/1 sayılı Tebliğ’in 20. maddesinde belirlenen esaslara göre bütçeden karşılanacaktır. 5084 sayılı Kanun kapsamı desteklerden yararlanmakta olan I ve II. bölgedeki işletmeler IV. bölgeye taşındıkları tarihten sonraki dönem için sigorta primi işveren hissesi desteği uygulamasından yararlanabilecektir.

 

Ayrıca 31.12.2010 tarihinden önce başlanılan yatırımlarla ilgili olarak yapılacak ilave yatırımlarda çalışan istihdam için bu destek yedi yıl olarak uygulanacaktır.  

 

D- NAKLİYE GİDERLERİNİN KARŞILANMASI

 

Tesislerin taşınma işleminin 2009 yılı sonuna kadar tamamlanması halinde taşınma ile ilgili nakliye giderlerinin tamamı bütçeden karşılanabilecektir. Bu işlem yeminli mali müşavir raporlarına istinaden yapılacaktır.

   

V- SONUÇ

 

Tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde I ve II. bölgelerde faaliyette bulunan üretim tesislerini, IV. bölge olarak belirlenen illere 31.12.2010 tarihine kadar nakleden ve asgari 50 kişilik istihdam sağlayan, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu işletmelerinden sağladıkları kazançlara nakil tarihini izleyen hesap döneminden itibaren beş yıl süreyle gelir veya kurumlar vergisi oranı % 75 indirimli olarak uygulanacaktır.

 

Taşınma desteği ilk defa uygulanan bir teşvik unsurudur. KVK’nın geçici 4. maddesinde bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkili kılındığından,  2009/1519 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2009/1 sayılı Tebliğ ile yapılan açıklamalar yanında, Maliye Bakanlığı’nca yapılacak açıklamalarında takip edilmesi gerekmektedir.