Okuyucular telefon ve e-mail ile İş Kanunu’nun, 53.maddesinde yıllık izin sürelerinin düzenlendiğini ancak iş günü ibaresi yer almadığı için kanunda belirtilen süreler kadar izin kullandırıldığını belirtmişler ve uygulamaya yönelik çok sayıda soru yöneltmişlerdir.
İş Kanunu’nun, 53.maddesi -Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve İzin Süreleri- başlığı altında ‘İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi; a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden, c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden az olamaz. Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir’ şeklinde düzenleme öngörmüştür.
Yasa hükmünde de belirtildiği üzere, işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a. Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b. Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c. Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden az olamaz.
d. Onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Okuyucuların sorularında belirttikleri gibi İş Kanunu’nun, 53.maddesine izinlerin iş günü olarak kullandırılacağına dair bir hüküm yoktur. Ancak İş Kanunu’nun, 55.maddesi-Yıllık İzin Bakımından Çalışılmış Gibi Sayılan Haller-başlığı adı altında düzenlenmiştir. Kanun maddesinin (f) bendine göre; Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılacaktır. Diğer bir ifadeyle hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri yıllık izin sürelerine ilave edilecektir.
Örnek 1- İstanbul‘da faaliyette bulunan A…tekstil firmasında çalışan işçi B…30 yaşındadır ve hizmet süresi 4 yıldır. İş Kanunu‘nun,53.maddesi gereği hizmet süresi 5 yılın altında olduğundan kullanılacak izin süresi 14 gündür. İşçi B…,18.08.2008 tarihinden itibaren 14 gün izin kullanmaya başlamıştır. İznin bitim tarihi 53.maddeye göre 31.08.2008‘dir. Ancak, 55.madde gereği hafta tatili ve genel tatil günleri yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılacağından İşçi B…’ye kullandırılan 14 günlük izin süresinde yer alan iki hafta tatili günü (genelde Pazar günü) ile bir genel tatil günü (30 Ağustos) izin süresine ilave edilecektir. İşçi 17 gün izin kullanacaktır. İznin bitim tarihi 03.09.2008 olacak, işçi 04.09.2008 tarihinde işine başlayacaktır.
Örnek 2- Ankara‘da faaliyette bulunan A…temizlik firmasında çalışan işçi B…32 yaşındadır ve hizmet süresi 8 yıldır. İş Kanunu‘nun, 53.maddesi gereği hizmet süresi 5 yıldan fazla olduğundan kullanılacak izin süresi 20 gündür. İşçi B…,ye 05.05.2008-24.05.2008 tarihleri arasında 20 gün izin kullandırılmıştır. İznin bitim tarihi 53.maddeye göre 25.05.2008‘dir. Ancak, 55.madde gereği hafta tatili ve genel tatil günleri yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılacağından İşçi B…’ye kullandırılan 20 günlük izin süresinde yer alan üç hafta tatili günü (genelde Pazar günü) ile bir genel tatil günü (19 Mayıs) izin süresine ilave edilecektir. İşçi 24 gün izin kullanacaktır. İznin bitim tarihi 28.05.2008 olacak, işçi 29.05.2008 tarihinde işine başlayacaktır.
Sonuç
Uygulamada gördüğümüz, okuyucu sorularından da anlaşıldığı üzere işçilere yıllık izinleri eksik kullandırılmaktadır. Yıllık izinleri kullandırmayan veya eksik kullandıran işverenlere bu durumdaki her işçi için 179.-YTL idari para cezası uygulanacaktır.
Cumhur Sinan Özdemir
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Müfettişi -Ankara
