BEŞ PUANLIK İŞVEREN HİSSESİNİN HAZİNE’CE KARŞILANMASINDAN YARARLANMA ŞARTLARI VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

 

 

Yazar:ErsinUMDU*

Yaklaşım / Mart 2009 / Sayı: 195  

 

 

I- GİRİŞ

Bilindiği üzere; uzun zamandır sigorta primlerinde beklenen indirim beklentisi istihdamı artırmak ve işsizliği önlemek gayesi ile yürürlüğe koyulan 5763 sayılı ‘İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 24. maddesi ile 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesine eklenen bir fıkra ile sağlanmıştır. Buna göre 1 Ekim’den itibaren malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranının 5 puanlık işveren hissesi Hazine tarafından karşılanacak. Söz konusu prim desteğinin nasıl uygulanacağını 2008/93 sayılı Genelge ayrıntılı olarak izah etmektedir. Ancak bazı işverenler açısından bilhassa dönem sonu işlemler göz önüne alındığında 5 puanlık prim indiriminin muhasebeleştirilmesi bazı tereddütlere yol açmıştır.

Bu sebeple makalemizde ‘beş puanlık işveren hissesinin Hazine’ce karşılanmasından yararlanma şartları ve muhasebeleştirilmesi’ konusu izah edilecektir.

 

II- TEŞVİKTEN YARARLANMA ŞARTLARI

Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranının 5 puanlık işveren hissesinin indirimi ile ilgili teşvikten yararlanmak için gerek sigortalı gerekse işveren bazında bazı şartlar öngörülmüştür. Buna göre([1]);

A- TEŞVİK KAPSAMINDAKİ SİGORTALILAR İLE İLGİLİ ŞARTLAR

Teşvik kapsamındaki sigortalının;

– Özel sektör işyerinde çalışıyor olması,

– 4/a (SSK’lı) sigortalısı olması,

– Uzun vadeli sigorta kollarına tabi olması ki bu sebeple sigortalının çırak, stajyer, sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışmaması,

– Sigortalının işverenin yurt dışı işyerinde de çalışmıyor olması

gerekmektedir.

B- TEŞVİK KAPSAMINDAKİ İŞVERENLER İLE İLGİLİ ŞARTLAR

Teşvik kapsamındaki işverenlerin;

– Gerek kendilerinin gerekse alt işverenlerin, muaccel sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması (Muaccel borçlarının bulunup bulunmadığı hususunun ise, her bir işyeri dosyası için ayrı ayrı değerlendirilir ve SGK’ya borcu olsa dahi, 5458 ve 5510 sayılı Kanunlar kapsamında yeniden yapılandırılmış veya 6183 sayılı Kanun kapsamında tecil/taksitlendirilmiş olan borçlar dikkate alınmaz),

– Yapılan kontrollerde sigortasız işçi çalıştırdığına dair tespitin yapılmamış olması (Sigortasız işçi çalıştırdığı tespit edilen işyerleri 1 yıl süreyle teşvikten yararlanamayacaktır),

– 5 puanlık prim teşvikine ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin SGK’ya yasal süresi içinde verilmiş ve aylık prim ve hizmet belgelerinden kaynaklanan sigorta primlerinin de yasal süresi içinde yatırılmış olması,

– 5 puanlık teşvik de dahil, değişik şekillerde düzenlenen teşviklerde teşvik kapsamı işyeri bazlı olmayıp sigortalı ile ilgili olduğu için işyerinde yüzde 5’lik prim indiriminden yararlanılacak sigortalı için mevcut diğer teşvik uygulamalarından yararlanılmamış olması (5084 sayılı Kanun kapsamındaki illerde (49 il ve Gökçeada ile Bozcaada) işveren payının %80 ila %100’ünün Hazine’ce karşılanması ile 5763 sayılı Kanun ile 18-29 yaş gençleri, 18 yaşından büyük kadınları ve özürlüleri işe alan işverenlere, işveren payının %100’ünden başlayıp, 5 yıl boyunca %20’lik indirimlerle işsizlik fonundan karşılanması, örnek olarak verilebilir, söz konusu teşviklerde teşvik sigortalılara ödenen ücret üzerinden değil asgari ücret üzerinden yapılmaktadır)

gerekmektedir.

Yukarıdaki şartları yerine getiren işveren söz konusu teşvikten yararlanacak olup, söz konusu teşvik kapsamında Kanun gereğince yüzde 5’lik prim indirimi için asgari ücret üzerinden değil, çalışanların SPEK (sigorta primine esas kazanç) tutarları esas alınacaktır. Örneğin bin TL ücret ödenen işçi için bin TL üzerinden 50 TL teşvik uygulanmış olacaktır.

 

III- TEŞVİKİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Söz konusu teşvikin muhasebeleştirilmesi farklı şekilde kaydedilebilir. Örnekte direkt gider/gelir kaydetme yöntemi ve karşılık ayırarak gider/gelir kaydetme yöntemlerine göre izah edilecektir.

Örnek: (A) İşyerinde çalışan sigortalı adına 1.000,00 TL brüt ücret tahakkuk ettirilmiştir. Bu ücrete ilişkin gelir vergisi tutarı 127,50 TL, işçi sigorta payı 140,00 TL ve işveren sigorta payı 195,00 TL’dir.

 

Ücret Bordrosu Kaydı

 

 

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ	1.215,00
Personel Ücreti                       1.000,00
İşveren Sigorta Payı                  195,00
İşveren İşsizlik Sigortası Payı       20,00
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR		133,50
Gelir Vergisi                                     127,5
Damga Vergisi                                     6,0
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KES.		365,00
İşveren Sigorta Payı                      195,00
İşçi Sigorta Payı                             140,00
İşveren İşsizlik Sig. Payı                  20,00
İşçi İşsizlik Sigortası Payı                  10,00
335 PERSONELE BORÇLAR		716,50
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

Buna göre;

A- DİREKT GİDER/GELİR KAYDETME YÖNTEMİ

Bu yönteme göre 5 puanlık prim indirimi bilançoda direkt gelir olarak kaydedilmiş olacaktır. Burada sanki 5 puanlık prim indirimi hak edildiği anda kazanılıyormuş gibi veya doğrudan kazanıldığında kaydediliyormuş gibi muhasebeleştirilmektedir. Buna göre;

Sosyal Güvenlik Kesintisinin Ödeme Kaydı

 

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KES.	315,00
İşveren Sigorta Payı                145,00
İşçi Sigorta Payı                       140,00
İşveren İşsizlik Sig. Payı            20,00
İşçi İşsizlik Sigortası Payı            10,00
100 KASA		315,00
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

 

Direkt Gelir Yazarak Hazine’ce Karşılanan Beş Puan İşveren Hissesi Kaydı

 

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KES.	50,00
Sigorta Primi İşveren Hissesi
602 DİĞER GELİRLER		50,00
Hazine’ce Karşılanan Sigorta Primi İşveren Hissesi
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

 

 

B- KARŞILIK AYIRARAK GİDER/GELİR KAYDETME YÖNTEMİ

Sosyal sigorta primleri ilgili ayı takip eden ayın sonuna kadar ödendiği için hazine tarafından ödenecek olan teşvikin doğmuş olması ancak istenebilir nitelikte olmaması sebebiyle([2]) gelir hesabına alınmasında gelir tahakkuk hesabı kullanılabilir. Buna göre teşvikten yararlanılan ücretin ödendiği ayda 5 puanlık prim teşvik kısmı gelir olarak tahakkuk etmiş olup ilgili ayı takip eden ayda sigorta primlerinin ödenmesinde ise istenebilecek duruma gelecektir. Buna göre;

 

 

5 Puanlık Gelirin Tahakkuku

 

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
181 GELİR TAHAKKUKLARI	50,00
Hazine’ce Karşılanacak Sigorta Primi İşveren Hissesi
602 DİĞER GELİRLER		50,00
Hazine’ce Karşılanacak Sigorta Primi İşveren Hissesi
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

Sosyal Güvenlik Kesintisinin Ödeme Kaydı

 

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KES.	315,00
İşveren Sigorta Payı                145,00
İşçi Sigorta Payı                       140,00
İşveren İşsizlik Sig. Payı            20,00
İşçi İşsizlik Sigortası Payı            10,00
100 KASA		315,00
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

Karşılıktan Düşülerek Hazine’ce Karşılanan Beş Puan İşveren Hissesi Kaydı

 

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KES.	50,00
Sigorta Primi İşveren Hissesi
181 GELİR TAHAKKUKLARI		50,00
Hazine’ce Karşılanan Sigorta Primi İşveren Hissesi
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

 

 

IV- SONUÇ

İşverenler mevcut prim teşviklerinden yararlanmak için söz konusu modelleri karşılaştırmalı ve ona göre şartları taşıyan sigortalısının primlerini ilgili teşvik modeline göre ödemelidir. Burada kısaca şu kriteri ölçü olarak kabul edilmesini salık verebiliriz. Buna göre; işverenler SGK’ya bildirim yaparken; asgari ücret veya asgari civarında ücret ödedikleri çalışanları için genç veya kadın işçi istihdamını teşvik ile özürlü istihdamını teşvik modelini, asgari ücretin çok üzerinde ve özellikle 2.600 TL ve üzerinde brüt ücret ödedikleri çalışanları için 5 puanlık indirim teşvik modelini seçmeliler. Bunun için örneğin; aynı işyerinde (A) işçisi için özürlü istihdam teşvikinden yararlanılıyorken, (B) işçisi için yüzde 5’lik istihdam teşvikinden yararlanılan işçiler için internetten yapılacak bildirimlerde, özürlü teşvikinden yararlanılacak için 4857 kodu, yüzde 5 desteğinden yaralanılacak için 5510 kodu girilmelidir.

Ancak burada 5510 sayılı Kanun uygulamasında sigortalı bildirimlerinin ilgili ayı takip eden ayın 23’üne kadar, ödemelerin ise ilgili ayı takip eden ayın sonuna kadar yapıldığı unutulmamalıdır. Bundan hareketle; yukarıdaki örneklerden de anlaşıldığı gibi, yapılacak muhasebe kayıtlarında, söz konusu indirim önce gider, sonrasında yani ödeme aşamasında ise gelir kaydedilmelidir. Yoksa, beş puanlık indirimden arındırılmış işveren hissesinin netini gider kaydederek beş puanlık indirimi kayıtlarda göstermemek hatalı bir işlem olur. Zira, beş puanlık indirim ancak ödeme aşamasında yani bir sonraki ayda gerçekleşmiş olacaktır([3]). Bu sebeple, karşılık ayırarak kaydetme yöntemine ilişkin kayıt yöntemini uygulamak daha doğru olacaktır. Böylece, geçici vergi veya dönem sonları itibariyle çıkarılacak mali tablolarda gelir/giderlerin ilgili olduğu dönemlerde yer alması sağlanmış olacaktır. Aksi halde, gelirin ilgili olduğu dönem yerine bir sonraki dönemde yer alacak olması vergi/muhasebe ilkeleri ile bağdaşmayacaktır.