MALUL ÇOCUĞU OLAN KADIN SİGORTALILARA SAĞLANAN EMEKLİLİK AVANTAJININ KULLANIM USUL VE ESASLARI

I- GİRİŞ

31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun ‘Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları’ başlıklı 28 inci maddesine 17/04/2008 tarih ve 5754 sayılı Kanunun 16 ncı maddesi ile eklenen fıkra ile ‘Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunanların, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir’ hükmü getirilmiştir.

Bu hüküm uyarınca, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan kadın sigortalılar hakkında yapılacak işlemlerin usul ve esasları 22.05.2009 tarihinde SGK’nın 2009/73 sayılı Genelgesi ile açıklanmıştır.

 

II- HANGİ SİGORTALILARI KAPSIYOR?

5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin sekizinci fıkrası hükmünden[1];

a) 01.10.2008 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında çalışan kadın sigortalılar ile 2008 yılı Ekim ayı başından önce 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı Kanunlara tabi çalışırken Kanunun geçici 1 inci maddesi gereğince 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışmalarını devam ettiren,

b) 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanuna tabi hizmeti bulunanlardan Kanunun yürürlük tarihinden sonra geçici 4 üncü maddesi gereğince 5434 sayılı Kanunun mülga 12 nci maddesinin (II) işaretli fıkrasının son paragrafı[2], ek 71[3], mülga ek 76[4] ve mülga geçici 192 inci[5] maddeleri uyarınca sigortalı olan,

c) 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren 5510 sayılı Kanuna tabi olarak isteğe bağlı sigorta primi ödeyenler ile 2008 yılı Ekim ayı başından önce 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara göre isteğe bağlı sigortalı olup, 5510 sayılı Kanuna göre isteğe bağlı sigortalılıkları devam eden,

kadın sigortalılar yararlanacaklardır.

Bu kapsamdaki kadın sigortalıların emeklilik talebinde bulunmadan önce kayıt ve tescillerinin yapılması sağlanacak, ancak açıkta iken veya emeklilik/yaşlılık aylığı talebiyle birlikte bu haktan yararlandırılmasının istenilmesi halinde bunlar hakkında da aktif sigortalılar gibi işlem yapılacaktır.

 

III- 4/a VE 4/b KADIN SİGORTALILARI İÇİN BAŞVURU VE RAPOR SÜRECİ

Çocuğunun, başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malul olduğunun tespitini isteyen kadın sigortalılar en son çalışmalarının geçtiği sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine başvuracaklar, ilgili birimce çocukların sevk işlemleri 30/04/2009 tarih ve 2009/67 sayılı Genelge ile talimatlandırılan hususlar doğrultusunda yapılacaktır.Prim ödeme gün sayıları toplamına eklenecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirilecek süre, başka birinin sürekli bakımına muhtaç olma halinin başladığı tarih ile sona erdiği tarih arasında geçen veya bu süre içinde çocuğun yaşadığı süreye göre tespit edileceğinden, yaşlılık aylığı bağlanacağı tarihi beklemeden Kuruma başvuran kadın sigortalıların çocuklarının sevkleri de sağlık hizmeti sunucularına yapılacaktır.

Kadın sigortalının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğunun birden fazla olması halinde her çocuk için ayrı ayrı sevk yapılacaktır.

Kadın sigortalının Kuruma başvurduğu tarihte aktif olarak çalışıp çalışmadığına bakılmayacak, ancak, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalı olarak tescil edildikleri halde adlarına malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmemiş olanların çocuklarının sevkleri yapılmayacaktır.

 

IV- 4/c SİGORTALI KADINLAR İÇİN BAŞVURU VE RAPOR SÜRECİ

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunan kadın sigortalılar 30/04/2009 tarih ve 2009/67 sayılı Genelgede belirtilen usul ve esaslara göre alınan sağlık kurulu raporu ile birlikte,

– 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar, 5434 sayılı Kanuna tabi iştirakçi iken Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanlar ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışması olup, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayan kadın sigortalılar, görev yaptıkları kamu idareleri aracılığı ile,

– 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi gereğince 5434 sayılı Kanunun mülga 12 nci maddesinin (II) işaretli fıkrasının son paragrafı, ek 71, mülga ek 76 ve mülga geçici 192 nci maddeleri uyarınca sigortalı olanlar doğrudan,

Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Sigortalı Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığının Milli Müdafaa Caddesi No:24 Bakanlıklar/ANKARA adresinde bulunan birimine müracaat edeceklerdir.

 

V- TOPLAM HİZMETE EKLENECEK VE EMEKLİLİK YAŞINDAN DÜŞÜLECEK SÜRENİN TESPİTİ

A- KRİTERLER

1- Kadın Sigortalılaraİlave Edilecek Süre;

– Kadın sigortalının sigortalılık başlangıcının 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra olmasına(01.10.2008 tarihi),

– Çocuğun doğum tarihine,

– Ölmesi halinde ölüm tarihine,

– Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl durumda olma halinin başlangıç ve bitiş tarihine,

– Çocuğun evli olup olmadığına,

– Kadın sigortalı boşanmış ise velayetin kadın sigortalıda olup olmadığına,

– Çocuğun, kadın sigortalı tarafından evlat edinilip edinilmediğine,

 

– Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğun birden fazla olmasına,

– 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretli veya ücretsiz sürekli ve yatılı olarak faydalanıp faydalanmadığına göre belirlenecektir.

2- Kadın sigortalılara 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin sekizinci fıkrası hükmü uyarınca ilave edilecek hizmetin hesabında;

– Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerine tabi olarak 2008 yılı Ekim ayı başından sonra geçen,

– 2008 yılı Ekim ayı başından sonra isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen,

– 01/10/2008 tarihinden önce 2925 sayılı Kanuna tabi olup, bu tarihten itibaren Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi geçen,

– 2008 yılı Ekim ayı başından sonra geçen ve 5510 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlandırılan

süreler dikkate alınacaktır.

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi sigortalıların söz konusu haklardan yararlandırılmaya başlayacakları sürenin başlangıcı, 2008 yılı Ekim ayı başından önce çalışmaya başlayanlardan maaşlarını her ayın 15’inde alanlar için ayın 15’i, maaşlarını ayın 1’inde alanlar için ayın 1’i, 2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa çalışmaya başlayanlar için ise çalışmaya başladıkları tarihtir.

B- 2008 YILI EKİM AYI BAŞINDAN ÖNCE ÇALIŞMAYA BAŞLAYAN KADIN SİGORTALILAR

2008 yılı Ekim ayı başından önce çalışmaya başlayan ve aynı zamanda da başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan kadın sigortalının çocuğunun Kurum sağlık kurulu tarafından 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda olduğunun tespit edilerek bildirilmesi halinde, sigortalının 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren geçen çalışma süresinin dörtte biri, toplam prim ödeme gün sayısına ilave edilecek, ilave edilen süre kadar da emeklilik yaş haddinden indirim yapılacaktır

Örnek – 1: 01/01/2005 tarihinde çalışmaya başlayan kadın sigortalının, 01/07/2006 tarihinde doğan çocuğu hakkında, sağlık hizmeti sunucusu tarafından düzenlenen rapor Sağlık Kuruluna gönderilirken, çocuğun 01/10/2008 tarihi itibariyle başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul durumda olup olmadığı sorulmuş, Sağlık Kurulunca çocuğun 01/10/2008 tarihi itibariyle malul olduğuna ve kontrol muayenesi gerekmediğine karar verilmiştir. Buna göre, kadın sigortalı 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin sekizinci fıkrası hükmünden 01/10/2008 tarihi itibariyle yararlandırılmaya başlanacaktır.

Örnek – 2: 01.02.2008 tarihinde çalışmaya başlayan kadın sigortalının, 01/01/2007 tarihinde doğan çocuğu hakkında, sağlık hizmeti sunucusu tarafından düzenlenen rapora göre, 01/01/2009 tarihinden itibaren başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğuna ve kontrol muayenesi gerekmediğine Kurum sağlık kurulunca karar verilmiştir. Buna göre, kadın sigortalının 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin sekizinci fıkrası hükmünden yararlandırılmaya başlama tarihi 01/01/2009 olacaktır.

C- 2008 YILI EKİM AYI BAŞINDAN SONRA ÇALIŞMAYA BAŞLAYAN KADIN SİGORTALILAR

2008 yılı Ekim ayı başından sonra çalışmaya başlayan ve başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul durumda çocuğu bulunan kadın sigortalının çocuğunun doğum tarihi dikkate alınarak, çocuğun maluliyetinin işe giriş tarihinden önce olması halinde; işe giriş tarihinden, sonra olması halinde ise maluliyet tarihinden itibaren Kanunun 28 inci maddesinin sekizinci fıkrası hükmünden yararlandırılmaya başlayacaktır.

Örnek – 1: 01/11/2008 tarihinden itibaren çalışmaya başlayan kadın sigortalının, 01/01/2009 tarihinde doğan çocuğu hakkında , sağlık hizmeti sunucusu tarafından düzenlenen rapora göre 01/07/2011 tarihinden itibaren başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğuna

Kurum sağlık kurulunca karar verilmiştir. 5510 sayılı Kanun 28 inci maddesi gereğince kadın sigortalının hizmetine ilave edilecek ve emeklilik yaşından düşülecek süreye esas hizmetinin başlangıç tarihi 01/07/2011 olacaktır. .

D- KONTROL MUAYENESİNE TABİ TUTULACAK ÇOCUKLAR

Çocuğun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma halinin yapılacak kontrol muayenesi sonucu ortadan kalktığının anlaşılması halinde, kontrol muayenesi sonucu düzenlenen rapora göre başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma durumunun ortadan kalktığı tarihten itibaren geçen çalışmalarından dolayı kadın sigortalılara ilave bir hizmet verilmeyecektir.

E- BAŞKA BİRİNİN SÜREKLİ BAKIMINA MUHTAÇ DERECEDE MALUL OLDUĞU TESPİT EDİLEN ÇOCUĞUN ÖLMESİ

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç olma hali Kurum sağlık kurulları tarafından tespit edildikten sonra çocuğun ölmesi halinde, çocuğun ölüm tarihinden itibaren geçen çalışmalarından dolayı kadın sigortalılara ilave bir hizmet verilmeyecektir.

Örnek: 01/07/2009 tarihinden itibaren çalışmaya başlayan kadın sigortalının çocuğunun 01/10/2009 tarihinden itibaren başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğu Kurum sağlık kurulunca tespit edilmiş, daha sonra çocuk 12/09/2010 tarihinde ölmüştür. Çocuğun öldüğü 12/09/2010 tarihinden sonra geçen çalışmalar için kadın sigortalıya ilave süre verilmeyecektir.

F- EVLAT EDİNİLEN ÇOCUĞUN BAŞKA BİRİNİN SÜREKLİ BAKIMINA MUHTAÇ DURUMDA OLMASI

Kadın sigortalının kendisinin veya eşiyle birlikte evlat edindiği çocuğunun da başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğunun tespiti halinde bu çocuk nedeniyle de kadın sigortalı bu Kanun hükmünden yararlandırılacaktır.

Bu durumda olan kadın sigortalının ilave hizmeti belirlenirken diğer hususlarla birlikte çocuğun evlat edinildiği tarih de göz önünde bulundurulacak, ancak ilave hizmetin verileceği sürenin başlangıcı çocuğun evlat edinilme tarihinden önce olamayacaktır.

G- KADIN SİGORTALININ BAŞKA BİRİNİN SÜREKLİ BAKIMINA MUHTAÇ DERECEDE MALUL ÇOCUĞUNUN BİRDEN FAZLA OLMASI

Kadın sigortalının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğunun birden fazla olması halinde maluliyet tarihi eski olan rapor esas alınarak Kanunun 28 inci maddesinin sekizinci fıkrası hükmünden yararlanacağı hizmet süresinin başlangıcı belirlenecektir.

Çocuklardan birinin başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma durumundan çıkması halinde diğer çocuklarından dolayı kadın sigortalıya ilave hizmet verilmeye devam edilecektir. Ancak, diğer çocukların maluliyetlerinin başlangıç tarihi malul durumdan çıkan çocuğun çıkış tarihinden sonraki bir tarih ise bu çocuklarının maluliyetinin başlangıç tarihten itibaren ilave hizmet süresi verilecektir.

Örnek – 1: 01/06/2008 tarihinde çalışmaya başlayan kadın sigortalı, çocuklarından birisinin 01/10/2009 tarihinden itibaren, diğer çocuğunun ise 01/11/2010 tarihinden itibaren başka birisinin sürekli bakımına muhtaç durumda malul olduğu Kurum sağlık kurulunca tespit edilmiştir. Daha sonra kadın sigortalının rapor tarihi eski olan çocuğu 17/11/2020 tarihinde evlenmiştir. Buna göre kadın sigortalı ara verilmeden diğer çocuğun rapor tarihi 01/11/2010 olmasına rağmen ilave hizmet süresinden 01/10/2009 tarihinden itibaren kesintisiz yararlanmaya devam edecektir.

H- BAŞKA BİRİNİN SÜREKLİ BAKIMINA MUHTAÇ DERECEDE MALUL ÇOCUĞUN 2828 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİNE GÖRE KORUNMA, BAKIM VE REHABİLİTASYON HİZMETLERİNDEN FAYDALANMASI

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğun, sürekli ve yatılı olarak korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretli veya ücretsiz faydalandıkları süre için 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 28 inci maddesine göre prim ödeme gün sayılarının dörtte biri prim ödeme gün sayıları toplamına eklenmeyecektir.

 

VI- İLAVE HİZMET SÜRESİ OLARAK DEĞERLENDİRİLMEYECEK SÜRELER

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 28 inci maddesine göre prim ödeme gün sayılarının dörtte biri prim ödeme gün sayıları toplamına eklenecek kadın sigortalıların prim ödeme gün sayıları değerlendirilirken,

a-5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi uyarınca hesaplanan fiili hizmet süresi zammı,

b- 5510 sayılı Kanunun 49 uncu maddesi uyarınca hesaplanan itibari hizmet süresi,

c- Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul birden fazla çocuğu olanlardan ikinci ve diğer çocukları için ilave hizmet süresi verilmeyecektir.

d-Kadın sigortalının boşanması durumunda başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğunun velayetinin,

– Çalışmaya başladığı tarihten önce başka birisine verilmesi halinde çalışmaya başladığı,

– Çalışmaya başladığı tarihten sonra başka birisine verilmesi halinde velayetin verildiği

tarihten itibaren geçen çalışmalarından dolayı ilave hizmet verilmeyecektir.

e-Ayrıca, kısa vadeli sigorta kollarına tabi olarak geçen süreler ile sadece genel sağlık sigortasına prim ödenerek geçen süreler ilave edilecek hizmet süresinin hesabında değerlendirilmeyecektir.

 

VII- SONUÇ

Yeni 5510 sayılı sosyal güvenlik yasasının en pozitif hükümlerinden biri de malul çocuğu bulunan kadın sigortalılara tanıdığı erken emekli olmak hakkıdır. Pozitif ayrımcılık olarak kabul edilen bu yeni hükme göre 01.10.2008 tarihinden sonraki çalışmalar dikkate alınarak malul çocuğun malullük tarihine göre sigortalılık süresi ve yaşta indirim hakkı sağlanmıştır.

 

 

Yazar:HakkıDEMİRCİ*

E- Yaklaşım / Temmuz 2009 / Sayı: 199