I- GİRİŞ

Torba Kanun olarak bilinen Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun(1) ile istirahat raporlarına ilişkin değişikliklerde yapılmıştır. Kadınların erken doğum yapması durumundaki değişiklikler ve bildirim yükümlülüğü ile ilgili getirilen düzenlemeleri makalemizde ele alacağız.

II- ERKEN DOĞUM YAPAN KADININ İZİN HAKKI VE GEÇİCİ İŞGÖREMEZLİK ÖDENEĞİ

Sigortalı kadına emzirme ödeneği verilebilmesi için, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının; (a) bendi kapsamında olanlar (SSK) için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması; (b) bendi kapsamında çalışanlar (Bağ-Kur) için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin hiçbir borcunun olmaması şarttır.

Yine 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile (b) bendinde belirtilen muhtarlar ile aynı bendin  (1), (2) ve (4) numaralı alt bentleri kapsamındaki sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilâve edilerek çalışmadığı her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

Erken doğum yapan kadınların ise doğum öncesi izinlerini kullanmaktaydı. 6111 sayılı Kanun’un 29. maddesiyle, 5510 sayılı Kanun’un 18. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan ‘sigortalı kadının isteği ve hekimin onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde,’ ibaresi ‘sigortalı kadının, erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler ile isteği ve hekimin onayıyla doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde,’ şeklinde değiştirilerek bu mağduriyet giderilmiştir. Bu düzenleme ile erken doğum yapan kadın sigortalı doğum öncesi kullanamadığı izinlerini kullanabilecek ve bu süreler için alamadığı işgöremezlik ödeneğini de alabilecektir.

Örnek-1: 32. haftada doğum izni alan bir sigortalı 36. haftada erken doğum yapmıştır. Bu sigortalının izin durumu ve işgöremezlik ödeneği ne olacaktır?

6111 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce erken doğum yapan sigortalı kadının 4 haftalık izin süresi doğumdan sonrasına eklenmeyecek ve 8 hafta izin alabilecekti. 4 haftalık izin süresi hakkı ise kayboluyordu. Yine işgöremezlik ödeneği alırken 36. haftadan 40. haftaya kadar olan işgöremezlik ödeneğini de alamayacaktı. Ancak 6111 sayılı Kanun’a göre sigortalının doğum sonrası 8 haftalık izin süresine 4 hafta erken doğumdan kaynaklanan kaybı eklenecektir. Sigortalı doğum sonrası 8 hafta yerine 12 hafta üzerinden işgöremezlik ödeneği alarak maddende korunacaktır.

III- İŞVERENLER İÇİN İDARİ PARA CEZASI İNDİRİMİ

12.05.2010 yılında yayımlanan Tebliğ’in(2) 5. maddesi ile istirahat raporlarının elektronik ortamda 5 işgünü içerisinde Kurum’a gönderilmesi, 6. maddesinde ise bildirimini göndermeyen veya 5. madde ile belirlenen sürede  ve 5. maddede belirtilen süre dışında gönderen işverenler hakkında Kanun’un 102. maddesinin birinci fıkrasına (i) bendine göre idari para cezası uygulanacağı belirtilmiştir.

5510 sayılı Yasa’nın 102. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde ise ‘Kurum tarafından bu Kanun’un 100. maddesi kapsamında Kurum tarafından istenen bilgi ve belgeleri belirlenen süre içinde mücbir sebep olmaksızın vermeyen kamu idareleri, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile diğer gerçek ve tüzel kişiler hakkında, aylık asgari ücretin beş katı tutarında, geç verilmesi halinde ise aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.’ hükmü bulunmaktadır.

6111 sayılı Yasa’nın 45. maddesi ile yukarıda geçen (i) bendine ‘Ancak 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği ödemelerinde 100. maddeye istinaden Kurum’ca işverenlerden istenilen bildirimlerin belirlenen süre içerisinde ve elektronik ortamda yapılmaması halinde sigortalı başına aylık asgari ücretin onda biri, hiç yapılmaması halinde ise sigortalı başına aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır.’ cümlesi ilave edilmiştir.

Örnek-2: İşveren (A) yanında çalışan sigortalı B’nin almış 01.06.2011 tarihinde almış olduğu 5 günlük işgöremezlik raporunu 30.06.2011 tarihinde girmiştir. Bu sigortalıya 6111 sayılı Kanun’dan önce uygulanacak idari para cezası asgari ücretin iki katı olan 1592 TL(3) idari para cezası uygulanacakken, Kanun’un yürürlüğe girmesi ile 79 lira uygulanacaktır.

IV- SONUÇ

6111 sayılı Kanun birçok yönüyle hem sigortalılara hem işverenlere kolaylık getirmiştir. Elinde olmayan sebeplerden dolay doğan mağduriyetlerini gidermiştir. Kadın sigortalıların erken doğum yapmaları istemleri dışındadır ve bu sebepten dolayı uğradıkları hem izin kayıpları hem maddi kayıpları korunmuştur. İşverenler ise raporları süresi dışında veya vermemelerinden dolayı çok büyük idari para cezalarına maruz kalmakta idi. Ancak yeni Yasa ile getirilen indirimler ile bu cezalar cüzi oranlara çekilerek işverenlerin mağdur olması da engellenmiştir.

Yazar:Hüseyin YILMAZ*

Yaklaşım / Haziran 2011 / Sayı: 222