I- GİRİŞ

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 3 numaralı alt bendi gereği, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeleri zorunlu olarak 4/b (Bağ-Kur) sigortalısıdırlar.

Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeleri, kendi 4/b sigortalılıkları nedeniyle SGK’ya prim borçlarını ödemek zorunda oldukları gibi, şirketin işçi çalıştırmaktan dolayı SGK’ya olan işveren prim borçlarını da ödemek zorundadırlar.

Sosyal Güvenlik Kurumu yetkilileri, anonim şirketlerin şirket tüzel kişiliği olarak ödenmemiş prim borçları için, şirketin yönetim kurulu üyelerine hiçbir ayrım yapmaksızın icra ödeme emirleri göndermektedir.

Bu makalemizde, anonim şirketlerin ödenmemiş SGK işveren prim borçları için yönetim kurulu üyelerine SGK tarafından gönderilen icra ödeme emrine konu borçlardan, yargı yoluyla nasıl kurtulabileceklerini açıklamaya çalışacağız.

II- KONUYLA İLGİLİ YASAL MEVZUAT

5510 sayılı Yasa’nın “Primlerin Ödenmesi” başlıklı 88. maddesinde; “Kurumun süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanun’un 51, 102 ve 106. maddeleri hariç, diğer maddeleri uygulanır. Kurum, 6183 sayılı Kanun’un uygulanmasında Maliye Bakanlığı ile diğer kamu kurum ve kuruluşları ve mercilere verilen yetkileri kullanır.” hükümleri bulunmaktadır.

6183 sayılı Yasa’nın “Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu” başlıklı mükerrer 35. maddesinde; “Tüzel kişilerle, küçüklerin ve kısıtlıların, vakıflar ve cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin mal varlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen ve tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacakları, kanuni temsilcilerin ve tüzel kişiliği olmayan teşekkülü idare edenlerin şahsi mal varlıklarından bu Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.” hükümleri bulunmaktadır.

5510 sayılı Yasa’nın “Primlerin Ödenmesi” başlıklı 88. maddesinde; “Kurum’un sigorta primleri ve diğer alacakları haklı bir sebep olmaksızın bu Kanun’da belirtilen sürelerde ödenmez ise kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri, tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin şirket yönetim kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri ile kanuni temsilcileri Kuruma karşı işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur.” hükümleri bulunmaktadır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 125. maddesine göre, anonim şirketler tüzel kişiliği olan ticaret şirketler olup, Türk Medenî Kanunu’nun 48. maddesi çerçevesinde bütün haklardan yararlanabilir ve borçları üstlenebilmektedirler. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 365. maddesine göre, anonim şirketler şirket yönetim kurulu tarafından yönetilmekte ve temsil olunmaktadır.

5510 sayılı Yasa’nın 88/19. maddesinde; “Kurumun prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’un uygulamasından doğacak uyuşmazlıkların çözümlenmesinde Kurumun alacaklı biriminin bulunduğu yer iş mahkemesi yetkilidir.” ifadesi yer almaktadır.

III- ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİ, SGK İCRA BORÇLARINDAN YARGI YOLUYLA KURTULABİLİRLER

Makalemizin (II) numaralı başlığı altında yer alan bilgilerden de anlaşılacağı üzere, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeleri, şirketin SGK’ya olan ödenmemiş prim borçlarından, müştereken ve müteselsilen sorumludurlar.

Bu nedenle, Sosyal Güvenlik Kurumu yetkilileri, anonim şirketlerin ödenmemiş prim borçları için, tüm yönetim kurulu üyelerine ödeme emri göndermekte ve yönetim kurulu üyelerinin tamamını borçtan sorumlu tutmaktadır.

Yani, SGK Mevzuatı ve uygulaması açısından, anonim şirketin borcundan sorumlu olabilmek için, yönetim kurulu üyesi bulunmak yeterli olup, şirket içindeki yetkilendirmenin herhangi bir önemi bulunmamaktadır.

Ancak, özellikle kurumsal bir nitelik kazanmış olan anonim şirketlerde, şirket yetkisi veya temsili, yönetim kurulu üyeleri arasında veya şirkete dışardan atanan kanuni temsilciler arasında paylaştırılmaktadır. Örneğin, bazı yönetim kurulu üyeleri şirketin ihracat ve ithalat gibi dış ilişkilerini kapsayacak şekilde imza/temsil yetkisine sahip olmakta, bazı yönetim kurulu üyeleri şirketin ilgili bakanlıklarda veya kurumlarda temsil yetkisine sahip olmakta, bazı yönetim kurulu üyeleri veya şirket yetkilileri ise, şirketin SGK’ya aylık prim hizmet belgesi düzenleme, işçi çalıştırma veya çıkarma ile prim ödeme gibi işlemlerinden sorumlu olmaktadır.

Konuyla ilgili yerleşik Yargıtay kararlarına baktığımızda, anonim şirketin ödenmemiş SGK prim borçlarından, anonim şirketin yönetim kurulu üyelerinin veya şirketin bütün kanuni temsilcilerinin sorumlu olmaması gerektiği hususunu görüyoruz. Yerleşik Yargıtay kararlarına göre, anonim şirketlerin ödenmemiş prim borçlarından, ancak şirkette SGK ile ilgili iş ve işlemleri yapmaya yetkili olan veya muhasebe ve finansman ile ilgili konularda yetkili kılınmış kanuni temsilcilerin sorumlu olması gerekmektedir.

Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin emsal nitelikteki Kararı’nda özetle; “… Anonim şirketlerde; 506 sayılı Yasa’nın 80/13. maddesi ve 5510 sayılı Yasa’nın 88/20. maddeleri irdelenmelidir. 506 sayılı Yasa’nın 80/13. maddesi hükmüne göre tüzel kişiliği haiz bir özel kuruluşta görev yapan bir kişinin, primlerin ödenmesinden işverenle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olabilmesi için, primlerin tahakkuk ve ödemesinde yetkili üst düzey yöneticisi olması zorunludur. Öte yandan, Türk Ticaret Kanunu’nun 317. maddesi uyarınca bir anonim şirketin temsil ve yönetimi aynı zamanda karar organı olarak yetkili yönetim kurulunca yerine getirilmektedir. Her iki hüküm birlikte değerlendirilmesi durumunda bu anonim şirket yönünden primlerin ödenmesinde, sorumlu üst düzey yöneticiden söz edebilmek için bu kimsenin yönetim kurulunda başkan veya başkan yardımcısı gibi unvan taşıması veya imza yetkisine sahip üye olması veya şirketin yönetiminde parasal konularda yetkili genel müdür, finansman veya muhasebe müdürü gibi üst düzeyde sorumluluk taşıyan görevli olması gerekir. Bunun dışında kalan ve şirketin, idari ve mali işlerinde doğrudan söz sahibi veya yetkili olmayan karar organında yer almayan kişilerin işverenle müşterek sorumluluğu düşünülemez. Şirkette görevli bir kimsenin belli konularda imza sahibi olması da bu zorunluluğu ortadan kaldırmaz.”(1) denilmektedir.

Üstte yer alan Yargıtay Kararı gereği, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi oldukları halde, şirketin SGK ile ilgili işlerinden sorumlu olmayan, muhasebe veya finansmanla ilgili temsil yetkisi bulunmayan kişilere/yönetim kurulu üyelerine, şirketin ödenmemiş prim borçları için SGK’dan icra ödeme emri geldiğinde, bu kişilere icra ödeme emrini tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde iş mahkemelerine dava açmalarını tavsiye ediyoruz. Açtıkları dava sonucunda, ödeme emrine konu olan borçlardan sorumlu tutulmayacaklardır.

IV- SONUÇ

Anonim şirketlerin ödenmemiş prim borçlarından dolayı, SGK tarafından şirketin tüm yönetim kurulu üyelerine icra ödeme emri gönderilmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yönetim kurulu üyelerine gönderilen icra ödeme emirlerinde, yönetim kurulu üyesinin veya şirket kanuni temsilcisinin, şirketteki temsil yetkisinin neyi ihtiva ettiğine bakılmamaktadır.

Ancak, konuyla ilgili Yargıtay Kararlarına baktığımızda, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyelerinin, şirketin ödenmemiş SGK prim borçlarından sorumlu olabilmeleri için, temsil yetkisinin SGK ile ilgili iş ve işlemleri yapmak, muhasebe ve finansmanla ilgili konuları içermesi gerektiğini görüyoruz.

Bu nedenle, anonim şirket yönetim kurulu üyesi olmakla birlikte, şirkette SGK ile ilgili konularda yetkisi olmayan, parasal konularda temsile haiz olmayan kişilere, SGK tarafından şirketin ödenmemiş prim borçlarından dolayı icra ödeme emri geldiğinde, bu ödeme emrine karşı iş mahkemelerine başvurduklarında, mahkeme yoluyla prim borcundan kurtulmaları mümkün bulunmaktadır.
 

Yazar: Vakkas DEMİR*

Yaklaşım / Ocak 2017 / Sayı: 289

*           Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi

(1)         Yrg. 21. HD.’nin, 13.05.2014 tarih ve E. 2014/5435, K. 2014/10698 sayılı Kararı.