10.8.2016 tarih ve 6740 sayılı Kanun’la Bireysel Emeklilik Tasarruf Ve Yatırım Sistemi Kanunu’na eklenen 2. ek madde ile; Türk vatandaşları ile Türk vatandaşlığından çıkma izni almış olmakla birlikte Türkiye’de çalışmakta olanlardan bir hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren yanında çalışanlar ile kamu idarelerinde çalışanların 1.1.2017 tarihinden itibaren işverenlerinin bir bireysel emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına zorunlu olarak dâhil edilmesi öngörülmüştür. Ancak bu zorunluluk, 1.1.2017 tarihi itibariyle kırk beş yaşını doldurmamış olanlar için söz konusudur. Söz konusu tarihte kırkbeş yaşını doldurmuş olanlar bu uygulamaya dahil edilmeyecektir. Ayrıca hizmet akdine bağlı olarak çalışmamakla birlikte, hizmet akdine bağlı olarak çalışanlar için düzenlenen bordroya dahil edilerek vergilendirilenler de bu uygulamanın dışında tutulacaktır. 

Bir çok anonim şirkette, yönetim kurulu üyelerinin huzur haklarının da ücret olarak vergilendirilmesi sebebi ile, yönetim kurulu üyeleri de çalışanlarla aynı bordroya dâhil edilmektedir. Bu gibi durumlarda yönetim kurulu üyeleri için bireysel emeklilik planlamasının yapılması söz konusu değildir.

Mevzuatta bu sistemin çalışmasına teşvik olarak; çalışanların ücretlerinden ödenecek katkı paylarına, mevcut bireysel emeklilik sistemi ile aynı koşullara tabi olarak % 25 oranında Devlet katkısı teşviği verilmesi öngörülmüştür. Ayrıca cayma süresi sonrasında sistemde devam etmeye karar veren çalışanlara, 1000 TL tutarında Devlet katkısı sağlanması, emeklilik halinde hesabındaki birikimini en az 10 yıl süreli yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında almayı tercih eden çalışana birikiminin %5’i oranında ek devlet katkısı teşviği sağlanması da öngörülmüştür. Çalışanların işverenleri aracılığıyla otomatik olarak bireysel emeklilik sistemine dahil edilmesi ile ilgili olarak, hem kamu kesimi işverenleri hem de özel sektör işverenleri tarafından yerine getirilmesi gereken bir takım yükümlülükler bulunmaktadır. İşverenler öncelikle, otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda yetkilendirilmiş en az bir emeklilik şirketi ile emeklilik sözleşmesi imzalamak zorundadırlar. Hazine Müsteşarlığı bu konuda 18 emeklilik şirketini yetkilendirmiştir.

Sistemin işleyişi kapsamında, işverenler tarafından yerine getirilecek en önemli yükümlülüklerden bir diğeri, çalışan tarafından sisteme ödenecek katkı paylarının çalışanın ücretinden kesilerek emeklilik şirketine aktarılmasıdır.

Ayrıca işverenler, katkı paylarının yönlendirileceği fonlara ilişkin olarak çalışanların “faiz içeren” veya “faiz içermeyen” şeklindeki tercihlerini de almak, tercihte bulunmayanlar adına tercihte bulunmak, çalışan bilgilerini şirkete göndermek ve çalışanın sözleşmesi ile ilgili olabilecek taleplerini de emeklilik şirketine iletmekle de yükümlü bulunmaktadırlar. 
İşverenlerin birden fazla emeklilik şirketiyle de anlaşma yapmaları mümkündür. Örneğin merkez veya şube için yahut sisteme dahil edilecek bir kısım çalışanlar için faklı emeklilik şirketi ile anlaşma yapılması mümkündür.

Bu arada çalışanlara sistemden çıkma hakkı da tanınmıştır. Cayma hakkı adı verilen bu hakka gore çalışanlar ilk 2 ay içinde istediği zaman sistemden çıkabilirler. Çalışan ilk maaşından kesinti yapıldığının ertesi gününden itibaren 2 aylık süre içinde sistemden herhangi bir zaman da çıkabilir. Bu konudaki iradenin emeklilik şirketine yazılı olarak bildirmesi gerekmektedir. 
Bakanlar Kurulu’nca çalışanların bireysel emeklilik sistemine otomatik olarak dahil edilmesinde kademeli bir geçiş öngörülmüştür. Bu kapsamda, Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilen “Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dahil Edilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” ile kamu ve özel sektör çalışanlarının bir takvim doğrultusunda sisteme dahil edilmesi öngörülmüştür. Bu çerçevede; XÇalışan sayısı 1.000 ve üzerinde olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar 01.01.2017 tarihinden itibaren,

► Çalışan sayısı 250 – 999 arasında olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar ile 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun eki cetvellerde yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarında çalışanlar 01.04.2017 tarihinden itibaren,

► Çalışan sayısı 100 – 249 arasında olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar 01.07.2017 tarihinden itibaren,

► Çalışan sayısı 50-99 arasında olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar ile mahalli idareler ve kamu iktisadi teşebbüslerinde çalışanlar 01.01.2018 tarihinden itibaren, 
► Çalışan sayısı 10-49 arasında olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar 01.07.2018 tarihinden itibaren,

► Çalışan sayısı 5-9 arasında olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar 01.01.2019 tarihinden itibaren,

işverenleri aracılığıyla bireysel emeklilik sistemine otomatik olarak dahil edileceklerdir. 
Çalışan sayısının belirlenmesinde, birden fazla işyeri olan işverenler için bütün işyerlerindeki çalışanların toplamı göz önünde bulundurulacaktır.

Çalışanların ücretinden kesilecek asgari katkı payı miktarı, ilgisine göre prime esas kazancın veya emeklilik keseneğine esas aylığın %3’ü oranında olacaktır.

Öte yandan çalışanların hali hazırda zaten bireysel emeklilik sigortası yaptırmış olmaları veya işverenleri aracılığı ile zaten önceden işveren katkılı emeklilik planına dahil edilmiş olmaları, getirilen sisteme dahil edilmeye engel oluşturmuyor. Bu durumdakiler de ayrıca otomatik katılıma tabi olacaklar. Getirilen uygulama maalesef mevcut emeklilik sistemindeki hakların oluşturulacak otomatik katılıma aktarma hakkını da vermiyor.

Bumin Doğrusöz