I- GİRİŞ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu(1)’nun yürürlük tarihi olan 01.10.2008’den önce anonim şirketlerin hem kurucu ortakları hem de yönetim kurulu üyesi olan ortakları 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu’nun 24. maddesi kapsamında sigortalı sayılmaktaydılar. Yazımızda, anonim şirketlerin kurucu ortaklarının 5510 sayılı Kanun sonrası sigortalılık durumlarının nasıl bir süreçten geçtiği ve son değişiklikle ne olduğu izah edilecektir.

II- 5510 SAYILI KANUNLA NE DEĞİŞTİ?

5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 01.10.2008’den itibaren anonim şirketlerin sadece şirket ortağı olan yönetim kurulu üyelerinin yönetim kuruluna seçildikleri tarihten itibaren sigortalı sayılacakları, anılan Kanun’un “Sigortalı Sayılanlar” başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi ile hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla, anonim şirketlerin kurucu ortakları, 4/1-b (Bağ-Kur) statüsünde sigortalılık kapsamından çıkarılmıştır.

Böylelikle yeni düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle 4/1-b kapsamından çıkarılan anonim şirketi kurucu ortakları için bir geçiş süreci öngörülmüş ve bu bağlamda Kanun’a geçici bir madde konulmuş olup Kanun maddesi şu şekildedir: “Bu Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 3 numaralı alt bendinde belirtilen anonim şirketlerin kurucu ortaklarından daha önce 1479 sayılı Kanun’un 24. maddesine tabi olarak sigortalı olanlardan sigortalılıklarını devam ettirmek isteyenlerin, bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren altı ay içinde yazılı talepte bulunmaları halinde sigortalılıkları aynen devam ettirilir. Bu süre içerisinde talepte bulunmayanların sigortalılıkları ise bu Kanun’un yürürlük tarihi itibariyle sona erer.” Buna göre, yer verilen geçici madde ile 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu kapsamında 01.10.2008’den önce anonim şirketlerin kurucu ortağı olmaları nedeniyle Bağ-Kur sigortalısı olanlardan, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi kapsamında sigortalılıklarını devam ettirmek isteyenlerin 01.10.2008’den itibaren altı ay içinde yani 01.04.2009 tarihine kadar Sosyal Güvenlik Kurumu’na yazılı olarak talepte bulunmaları halinde, sigortalılıkları devam ettirilmiştir. 01.04.2009’a kadar talepte bulunmayanların sigortalılıkları ise, 01.10.2008 tarihi itibariyle sona erdirilmiştir.

Öte yandan, anonim şirket kurucu ortaklığından dolayı Bağ-Kur sigortalılığı bulunduğu halde, bulunduğu statüyü devam ettirmek için söz konusu altı aylık süre zarfında Kurum’dan talepte bulunmamış olmakla birlikte belirtilen süre zarfında (01.10.2008-01.04.2009) en az bir defa cari ay Bağ-Kur primi ödemesi yapan sigortalıların, zımni olarak bulundukları Bağ-Kur statüsünü kabul ettiklerinin var sayılacağı ve bu statüdeki sigortalılıklarının Kurum tarafından devam ettirileceği 2013/11 sayılı Genelge’de belirtilmiştir.

III- SON DÜZENLEMEYLE NE OLDU?

Son düzenleme olan Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayınlanan 2015/19 sayılı Genelge’ye geçmeden önce konuyla ilgisi bakımından 5510 sayılı Kanun’un “Sigortalılık Hallerinin Birleşmesi” başlıklı 53. maddesine yer vermek gerekmektedir. Bu bağlamda, adı geçen Kanun maddesinde“4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilemezler.” hükmünün yer aldığı görülecektir. Ancak, bu hükme rağmen ve yukarıda izah edildiği üzere anonim şirket kurucu ortakları, 01.10.2008 tarihinden itibaren, 4/1-b bendi kapsamında sigortalı sayılmadıklarından, kurucu ortak oldukları anonim şirketler üzerinden, 4/1-a kapsamındaki çalışmaları kapsamında, bu statüyle sigortalı olarak tescil edilebilmektedirler.

Diğer taraftan, öteden beri Bağ-Kur kapsamında sigortalılığı devam eden ve 5510 sayılı Kanun’un geçici 22. maddesinde düzenlenen imkan doğrultusunda 4/1-b kapsamında devam ettiren kurucu ortakların, kurucu ortak oldukları anonim şirket işyerlerinden 4/1-a kapsamında sigortalı olarak tescil edilmesi gibi bir durumda ne olacaktır? İşte son düzenleme bu soruya açıklık getirmekte olup isabetli bir düzenleme olmuştur. Bu bağlamda, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2013/11 sayılı Genelgesi’ne, 2015/19 sayılı Genelgesiyle eklenen “1.19. Anonim Şirketlerin Kurucu Ortaklarının Sigortalılığı” bölümüne bakmak gerekecektir. Bu bölümde “… anonim şirket kurucu ortakları 01.10.2008 tarihinden sonra Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılmadıklarından kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı hizmet akdine tabi çalışmaları kaydıyla Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilmesinde sakınca bulunmamakta olup, geçici 22. madde kapsamında prim ödemekte iken kendi işyerlerinden (a) bendi kapsamında sigortalı olarak bildirilenlerin de iradelerini (a) bendi sigortalısı olma yönünde kullandıkları hususu dikkate alınarak geçici 22. madde gereğince devam ettirilen (b) bendi sigortalılıkları sona erdirilecektir.” denilmektedir. Dolayısıyla, belirtilen hükümlerde, anonim şirket kurucu ortağının, kurucu ortak olduğu anonim şirket işyerinden 4/1-a kapsamında sigortalı olarak tescil edilmesinin, “sigortalılık statüsü iradesini, 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı olma yönünde kullandığı” şeklinde yorumlanacağı ifade edilmektedir. Bu doğrultuda, söz konusu kişilerin, 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında devam ettirilmekte olan sigortalılığının sona erdirilmesi, 4/1-a (SSK) kapsamındaki sigortalılık statüsünün geçerli sayılması manasına gelmektedir.

IV- SONUÇ

Sonuç olarak, anonim şirket kurucu ortaklarının sigortalılık statüleri, mevzuatın sık değişmesinden dolayı bir süreç geçirmiştir. Bu bağlamda, Anonim şirket kurucu ortakları, 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu kapsamında sigortalılık statüsüne tabi iken 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesiyle ile Kanun’un yürürlük tarihi olan 01.10.2008 tarihi itibariyle tabi olduğu bu statüyü kaybetmişlerdir. Fakat öteden beri devam ede gelen Bağ-Kur sigortalılıkları, ya tabi oldukları Bağ-Kur statüsünde devam etmek yönünde Kurum’dan talepte bulunmuşlar ya da zımni olarak Kurum tarafından devam ettirilmiştir. Son tahlilde, anonim şirketlerin kurucu ortaklarından daha önce geçici 22. maddeden yararlanıp 4/1-b sigortalılarını devam ettirmekle birlikte kendi işyerlerinden 4/1-a bendi kapsamında sigortalı olarak bildirilenlerin, iradelerini 4/1-a bendine tabi çalışmak yönünde kullandıkları kabul edilerek, kurucu ortakların kendi işyerlerinden sigortalı olabilme yolu açılmış olmaktadır. Bu şekilde 4/1-a’ya tabi olanların geçici 22. madde gereğince devam ettirilen (b) bendi sigortalılıkları sona erdirilecektir.

Yazar:  Ertuğrul GEZEN*

Yaklaşım / Eylül 2015 / Sayı: 273

*        İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Denetmeni

(1)         16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.